Obezite Risk Faktörleri ve Sonuçları
2000 yılında yüksek vücut kitle endeksi, ömrü kısaltan 11. önemli risk faktörüydü. Ancak 2021’de Lancet dergisinde yayınlanan Küresel Hastalık Yükü araştırmasında altıncı sıraya yükseldi. Obeziteye bağlı ölümler en sık yüksek tansiyon, kalp sorunları, böbrek fonksiyon bozuklukları ve tip 2 diyabetle ilişkilendiriliyor.
Obezitenin Küresel Etkisi ve Hava Kirliliği
Bilim insanları, 2021’de obezitenin yanı sıra hava kirliliğinin de küresel hastalık yüküne en büyük katkıyı sağladığını belirledi. Sağlık Ölçümleri ve Değerlendirme Enstitüsü’nde (IHME) yardımcı profesör olan Dr. Michael Brauer, risk faktörlerinin gençlerde arttığını ve yaşlanan nüfusta bu koşulların gelişme olasılığının daha yüksek olduğunu vurguladı.
Ülke Bazında Durum
Lancet’te yayınlanan çalışma, 1990’dan 2021’e kadar 204 ülkeden elde edilen verileri inceledi. Obezitenin en yaygın olduğu bölgeler Tonga, Amerikan Samoası, Polinezya, Mikronezya, Cook Adaları ve Niue olarak belirlendi. Türkiye de obezite tehlikesi yaşayan ülkeler arasında yer aldı.
Risk Faktörleri ve Etkileri
Araştırmacılar, 2021’de küresel hastalık yüküne en büyük katkıyı hava kirliliği, ardından yüksek tansiyon ve sigara faktörlerinin yaptığını saptadılar. Genç nüfusta düşük doğum ağırlığı, erken doğum, kirli su ve hijyen eksikliği önemli risklerken, ileri yaşlarda yüksek tansiyon, yüksek VKİ, yüksek kan şekeri ve yüksek kolesterol düzeylerinin yaşam süresini kısalttığı görüldü.
Geleceğe Yönelik Durum
2000-2021 arasında kötü sağlık koşulları ve yüksek VKİ nedeniyle erken ölüm oranlarında %16 artış yaşandı. Aşırı işlenmiş gıdaların yükselişi ve hareketsiz yaşam tarzlarının yaygınlaşması bu artışta etkili oldu. Araştırmacılar, küresel yaşam beklentisinin artmaya devam edeceğini ancak hızının yavaşlayacağını ve 2050’de erken ölüm nedenlerinin kalp hastalığı, felç, diyabet ve KOAH olacağını tahmin ediyor.
